ŚLADAMI DRUKU

 I . Co mówi wikipedia na ten temat

1. Historia druku – odnosi się do sposobu nanoszenia obrazu metodą odbicia go z formy drukowej na podłoże drukowe za pomocą farby drukowej.

- Pierwszym takim podłożem był papier wynaleziony w Chinach najpóźniej w roku 105. Dzięki niemu druk rozwinął się w estampaż, czyli technikę masowego wykonywania odbitek z napisów wyrytych w kamieniu. Pierwszym przedmiotem w pełni zasługującym na miano wyrobu poligraficznego, o którym dzisiaj wiemy, jest odbitka drzeworytnicza wyprodukowana w Chinach kilkaset lat później. Od tego czasu można mówić o poligrafii w pełnym tego słowa znaczeniu, czyli o wydajnym powielaniu treści – zarówno graficznych, jak i tekstowych.

- Dyskusyjne jest przeniesienie początków poligrafii wstecz, kiedy to również odbijano obrazy za pomocą środków barwiących, ale robiono to na tkaninach i jedynie w celu zdobienia materiału, a nie dla utrwalania na nim informacji. Natomiast jeszcze wcześniejsza jest historia powielania tekstu i obrazu metodami ręcznymi – czyli kopiowania za pomocą pisania, rysowania i malowania, jak również kopiowania poprzez odciśnięcie kształtu w miękkim materiale, lub wypalenia wzoru za pomocą odciśnięcia formy rozgrzanej do odpowiednio wysokiej temperatury.

- Tak więc niezależny rozwój formy do odbijania, środka barwiącego i podłoża odbywał się już dużo wcześniej, a technik tych było wiele, jednak połączenie ich razem w poligrafię, nastąpiło półtora tysiąca lat temu. O wiele starsze są takie wynalazki jak stempel, pismo czy książka.

2. Chronologia

(obejmuje najważniejsze osiągnięcia cywilizacyjne, których zwieńczeniem stał się druk)

• Sumer, Egipt, ok. 2400 p.n.e. – stemple służące do powielania wzorów metodą wytłaczania ich w glinianych tabliczkach, przed ich wypaleniem.

• Wynalazek papirusu; stemple trafiły z Bliskiego Wschodu do Chin, gdzie mogły liczyć nawet kilkaset znaków.

• Dysk z Fajstos datowany na XVII wiek p.n.e. pokryty obustronnie ciągiem ideogramów odciśniętych stemplem.

• Chiny, dynastia Zhou, ok. VII w p.n.e. – do odlewania brązów, na których umieszczano napisy, używano już pojedynczych „ruchomych” czcionek.

• Grecja – odbijanie barwnych wzorów na tkaninie.

• II w. p.n.e., Bliski Wschód – wynalazek pergaminu.

• Chiny, 105 r. – Cai Lun wynajduje papier czerpany, wyciskany na sicie, wytworzony z łyka drzewa morwowego i wodnej zawiesiny rozdrobnionej i zmielonej kory; współczesne wykopaliska dowodzą jednak, że wynalazek papieru może być co najmniej o 100 lat starszy

Papier zostaje użyty do estampażu (m.in. kopiowania tekstów religijnych).

• VII wiek, Chiny – pierwsze druki drzeworytnicze na papierze.

• VIII wiek, Daleki Wschód – najstarszy drukowany tekst na świecie to buddyjski zwój z zaklęciami, datowany na 704–751 rok. Odkryto go w 1966 roku w świątynki w Bulguksa w Gyeongju w Korei. Druk trafił również do Japonii, gdzie pewną buddyjską sutrę z koreańskiego zwoju wydrukowano w roku 764 w milionie egzemplarzy.

• IX wiek – Za pierwszą wydrukowaną w całości książkę uważa się Sutrę Diamentową z 868 r. Jest to chińskie tłumaczenie sanskryckiego tekstu. Zwój ma 17,5 stopy długości i 10 cali szerokości. Odkrył go w 1907 roku Aurel Stein. Jest przechowywany w British Museum. Zwykłe książki osiągały już wówczas ogromne nakłady. W latach 847–851 wydrukowano kilkaset tys. egz. biografii alchemika Liu Honga. Masowo drukowano również kalendarze. Swoje wiersze drukowali poeci.

• X wiek, Korea, za dynastii Goryeo powstała pierwsza instytucja państwowa zajmująca się sprawami drukowania – w Korei panował wtedy druk z form drewnianych, aczkolwiek mniej udane próby z form kamiennych i miedzianych istniały już wcześniej; Chiński uczony He Ning (898–955) po 22 latach pracy wydał w 953 roku 130-tomową edycję konfucjańskiej klasyki.

• 1041 – chiński kowal Bi Sheng wynalazł czcionkę ruchomą dla pojedynczych znaków. Wykonał ją z wypalanej gliny. Wydarzenie to odnotowal w 1086 r. uczony Shen Kuo pisząc, że wynalazca wyciął w glinie znaki cienkie jak krawędź monety. [...] Osobne czcionki wypalił w ogniu, żeby stały się twarde.

• Tani papier dotarł do Europy wypierając drogi pergamin. Pierwsza europejska papiernia została założona ok. 1100 r. przez Arabów na Sycylii.

• 1107 – W Chinach wynaleziono druk kolorowy – wydrukowano trójkolorowe papierowe banknoty, żeby je zabezpieczyć przed fałszowaniem.

• XIII wiek – w Chinach zaczęto używać czcionek drewnianych; uważa się, że druk wędrował do Europy przez Sinciang i Persję, gdzie w 1294 r. wydrukowano w Tebrizie papierowe pieniądze metodą chińską (nazywano je nawet po chińsku – chao). Swoją rolę w rozprzestrzenieniu się druku odegrali zapewne Mongołowie.

• Obecność papieru w Europie przyśpieszyła rozwój druku ksylograficznego (drzeworytniczego), w kolejnych wiekach powielano tą metodą inicjały i ornamenty, zaś najstarsze odbitki ksylograficzne całych stron zachowane do dzisiaj pochodzą z 1418 r. (tzw. Madonna Brukselska), oraz 1423 (wizerunek św. Krzysztofa z krótkim opisem).

• XV wiek (początek), Korea – pierwsze czcionki metalowe, złoty okres drukarstwa koreańskiego

• XV w., Europa – duch reformacji gwałtownie zwiększył zapotrzebowanie na słowo pisane, równolegle w kilku krajach europejskich doszło do wynalezienia ruchomej (a raczej wymiennej) czcionki, największy sukces odniósł Jan Gutenberg drukując Biblię (zobacz: Biblia Gutenberga), był też wynalazcą aparatu do odlewania czcionek z wymiennych matryc oraz prasy drukarskiej. Jego pierwszy drukowany krój pisma zaskakuje nawet dziś dojrzałością typograficzną. Za wynalazcę europejskiej wersji czcionki, wpierw drewnianej, potem metalowej, uchodzi Holender Laurens Janszoon Coster prowadzący swoją działalność w holenderskim mieście Haarlem w początkach XV w., a więc około 20 lat wcześniej niż Gutenberg w Moguncji. Jako wynalazcy czcionki w Europie wymieniani są również: Jean Brito (Brugia, Belgia), Pamphilo Castaldi (Feltre, Włochy) oraz Prokop Waldvogel – czeski złotnik działający w Awinionie (Francja).

• 1473 – najstarszy druk na ziemiach polskich – Almanach Cracoviense ad annum 1474 wydrukowany po łacinie w Krakowie przez wędrownego drukarza Kaspera Straubego

• 1475 – w Krakowie wydrukowana zostaje pierwsza w Polsce książka drukowana: „Explanatio in psalterium” Jana Turrekrema. W tym samym roku Kasper Elyan wydrukował we Wrocławiu pierwszy druk w języku polskim w „Statuta synodalia episcoporum Wratislaviensium”^[1][2].

• 1892 – Adolf Scheufelen, wynalazek papieru powlekanego (powłoka z kaolinu i kazeiny).

• Lata 80. XX wieku – przeniesienie metod przygotowania do druku z zecerstwa do DTP.

3. Johannes Gutenberg

Johannes Gutenberg, właśc. Johannes Gensfleisch zur Laden zum Gutenberg (ur. ok. 1400 w Moguncji^[a], zm. 3 lutego 1468 tamże) – niemiecki rzemieślnik, złotnik i drukarz, twórca pierwszej przemysłowej metody druku na świecie. Nie ma zgody wśród badaczy, czy pierwsze druki powstały już podczas jego pobytu w Strasburgu (1434–1444), czy dopiero w drukarni założonej przez niego w 1448 roku w Moguncji. Różne lata są przyjmowane umownie jako rok, w którym po raz pierwszy Gutenberg użył ruchomej czcionki – najczęściej 1440 albo 1450. Jego najdoskonalszą publikacją była Biblia 42-wierszowa, znana jako Biblia Gutenberga, drukowana w latach 1452–1455.

Gutenberg opracował własną wersję czcionek, wykonanych z metalu, ale ich technika pozostaje niejasna. Skonstruował aparat do ich odlewania, w którym nowością było używanie wymiennych matryc. Zaprojektował również własną wersję prasy drukarskiej, wzorując się na znanych już prasach introligatorskich. Jego prekursorskim dokonaniem było stworzenie pierwszego dużego wydawnictwa. Równie ważnymi osiągnięciami są udane kroje pism używanych do druku oraz opracowanie podstawowych zasad składu tekstu.

Mimo ogromnego wpływu Gutenberga na rozwój druku zachowało się niewiele pewnych informacji o jego życiu i działalności wydawniczej. Autorzy różnią się w datowaniu jego publikacji, a także w opisie stosowanej przez niego techniki druku. Działalność Gutenberga przyczyniła się do szybkiego rozwoju drukarstwa w Europie, a jego współpracownicy i uczniowie upowszechniali ją w zakładanych przez siebie ośrodkach, korzystając z jego rozwiązań.

4. Rys Historyczny w skrócie

hieroglify autor Aineko https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Egypt_Hieroglyphe2.jpg

Począwszy od epoki kamienia i następujących po niej epok, człowiek miał potrzebę przekazywania swoich myśli czy wydarzeń z życia codziennego dalszym pokoleniom. Aby to było możliwe wytworzył pierwsze znaki pamięciowe (mnemotechniczne), a także sposób przechowywania i przekazywania wiadomości za pomocą prymitywnego rysunku.

https://pl.wikipedia.org – petroglify

Przykładem takich wiadomości są rysunki naskalne (petroglify), stosowano także wycięcia na laskach (lub kawałkach drewna), albo używano do tego pisma  klinowego („quipu„), polegającego na symbolizowaniu oznaczonych myśli i treści za pomocą przyjętego kodu nacięć czy węzłów

.

http://dawne-cywilizacje.cba.pl – pismo klinowe

https://www.storyjumper.com  – pismo węzełkowe

Już ok. 2400 roku p.n.e. w starożytnym Egipcie pojawiły się pierwsze metody drukowania. Początkowo posługiwano się glinianymi staplami, za pomocą których powielano nie tylko pismo, ale także obrazy. Stemple te wraz z wynalezieniem papirusu trafiły na Bliski Wschód. Mogły one wtedy liczyć nawet kilkaset znaków. Około VII wieku p.n.e. w Chinach w okresie panowania dynastii Zhou, zaczęto wykorzystywać pojedyncze „ruchome” czcionki, odlewano je z brązu (podaje się, że w 1041 r. p.n.e. chiński kowal Bi Sheng wynalazł czcionkę ruchomą dla pojedynczych znaków). Grecy z kolei tą samą metodą wykonywali kolorowe wzory na tkaninach. Najstarszym zachowanym okazem są tkaniny koptyjskie z IV w.

https://pl.wikipedia.org   – sumeryjska tabliczka

W II wieku p.n.e. na Bliskim Wschodzie wynaleziono pergamin, w Chinach natomiast używano papieru czerpanego. Powstawał on z łyka drzewa morowego oraz wodnej zawiesiny rozdrobnionej i zmielonej kory, następnie wyciskano go na sitach formowanych po czym przekładano suknem wełnianym, suszono i wygładzano kamieniem. Przyjmuje się, że wynaleziono go w 105 roku. Zresztą produkcja papieru czerpanego w krajach Dalekiego Wschodu trwa po dzień dzisiejszy.

Pierwsze druki drzeworytnicze powstały również w Chinach. Estampaż czyli proto-druk stosowali na wielką skalę buddyści, wykorzystywali oni odbitki z kamiennych steli do celów misyjnych. Najwcześniejszą zachowaną kopią jest zwój z zaklęciami z pierwszej połowy VIII w. Sutra*, o której mowa, przechowywana jest w klasztorze Pulguksa w Gyeongju (Korea). To właśnie z niej wykonano w 764 roku około miliona odbitek. Najstarszy drzeworyt europejski pochodzi dopiero z 1424 roku, a znaleziono go w austriackim klasztorze Buxhein. Natomiast pierwszą zachowaną w całości drukowaną książką jest wydanie Sutry Diamentowej z 868 roku (chińskie tłumaczenie sanskryckiego tekstu). Jest to egzemplarz książki blokowej, czyli wycinanie na tym samym klocku zarówno tekstu jak i ilustracji, następnie odciskanie go na papierze. Technika ta stosowana była na długo przed wynalezieniem czcionki drukarskiej.

Diamentowa Sutra https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Jingangjing.png

W ten sposób druk drzeworytniczy stawał się coraz bardziej popularny, a można nawet rzec, że masowy.  Do dziś zachowało się ponad 100 tysięcy kopii druków. W latach 847–851 na przykład wydrukowano kilkaset tysięcy egzemplarzy biografii alchemika Liu Honga. W tamtych czasach najwięcej drukowało się kalendarzy, a poeci drukowali swoje wiersze.

To Chiny też jako pierwsze zastosowały wielobarwny druk, na początku był on wykorzystywany do banknotów, ale w późniejszym etapie także w celach misyjnych – kolorowe sutry.

Z czasem tańszy papier czerpany dotarł również do Europy, gdzie zastąpił dużo droższy papirus. Pierwsza papiernia w Europie została założona na Sycyli ok. 1100 roku przez Arabów. Duża popularność druku przyczyniła się także do powstania pracowni drukarski. Pojawienie się papieru w Europie przyczyniło się do przyspieszenia rozwoju druku drzeworytniczego. Wykorzystywano go do powielania inicjałów oraz ornamentów. Za najstarszą odbitkę uznaje się pochodzą z 1418 roku tzw. Madonnę Brukselską.

https://pl.wikipedia.org   – ruchoma czcionka

Ruch religijno-polityczno-społeczny, zapoczątkowany przez Marcina Lutra, zwiększył zapotrzebowanie na druki. W tym też okresie panował złoty okres drukarstwa koreańskiego.

https://pl.wikipedia.org

W XV wieku doszło do wynalezienia wymiennej czcionki drukarskiej. To właśnie w latach 1452–1455 w Moguncji Jan Gutenberg, niemiecki rzemieślnik, złotnik i drukarz, wydrukował Biblię Mazarina (znanej jako Biblia Gutenberga). Druk stanowił prawdopodobnie ok. 200 egzemplarzach – 165 na papierze i 35 na pergaminie (niektórzy badacze kwestionują te liczby). Do naszych czasów przetrwało 48 egzemplarzy (36 na papierze, 12 na pergaminie) tej księgi, ale tylko 20 egzemplarzy jest kompletnych. Gutenberg, uznany jako twórca pierwszej przemysłowej metody druku na świecie, był również wynalazcą aparatu do odlewania znaków z wymiennych matryc oraz prasy drukarskiej.

https://pl.wikipedia.org   – pierwotna prasa drukarska

Najstarszych drukiem na polskich ziemiach był „Kalendarz astronomiczny na rok 1474” autorstwa  Kaspra Straubego. Pierwszą drukowaną książką była „Explanatio in psalterium” Jana Turrekrema. Obecnie druk wykonywany jest metodą DTP, czyli przygotowany jest za pomocą komputera. Pierwszy druk w języku polskim wydrukowany w 1475 roku we Wrocławiu przez Kaspera Elyana.

 * Sutra – buddyjska księga mądrości i zaklęć

https://pl.wikipedia.org – starodruk

Kalendarium historii druku – źródło wikipedia:  https://pl.wikipedia.org/wiki/Historia_druku

https://pl.wikipedia.org   – XV wieczna drukarnia

Źródła

https://pl.wikipedia.org/wiki/Historia_druku dostęp 08.12.2017

https://pl.wikipedia.org/wiki/Johannes_Gutenberg dostęp 08.12.2017

https://pl.wikipedia.org/wiki/Sutra  dostęp 08.12.2017

5. Maszyna Drukarska

Maszyna drukarska - podstawowe urządzenie przemysłu poligraficznego, służące do wykonywania druku na skalę przemysłową. Urządzenia mające ten sam cel w zależności od budowy, sposobów składania czcionek i drukowania ich lub wydruku na danym podłożu, mogą się całkowicie różnić od siebie - stąd też znanych jest obecnie wiele ich rodzajów. Pierwszą maszyną drukarską była prasa drukarska, wynaleziona ok. roku 600 n.e. w Chinach. W Europie druk pojawił się dopiero w latach 40. XV wieku n.e. za sprawą Gutenberga.

Maszyny drukarskie można dzielić np.:

• ze względu na kształt formy drukowej:

  • maszyna płaska

  • maszyna rotacyjna

• ze względu na postać podłoża:

  • maszyna arkuszowa

  • maszyna zwojowa (pot. maszyna rolowa)

• ze względu na technikę druku:

  • maszyny rotograwiurowe

  • maszyny tampondrukowe

  • maszyny offsetowe

  • maszyny światłodrukowe

  • maszyny fleksograficzne

  • maszyny typograficzne

  • maszyny typooffsetowe

  • maszyny sitodrukowe

  • maszyny do druku cyfrowego

Główne elementy budowy maszyny drukującej offsetowej arkuszowej:

1. Samonakładak i mechanizm stołu spływowego

2. Korpus i napęd maszyny

3. Zespół prowadzenia arkuszy, w tym:

   1. mechanizm przekazujący arkusze ze stołu spływowego

   2. mechanizm łapek

   3. mechanizm przenoszący i odwracający arkusz

   4. mechanizm odbierający (wykładak)

4. Zespół drukujący, w tym:

   1. cylinder formowy

   2. cylinder pośredni

   3. cylinder dociskowy

5. Zespoły farbowy i nawilżający

6. Zespół myjący (czyszczący)